GIÁO VIÊN CÓ ĐANG BÀI TRỪ AI TRONG LỚP HỌC?

Sự bùng nổ của các công cụ Trí tuệ Nhân tạo (AI) tạo sinh như ChatGPT và Gemini đã mang đến một cuộc cách mạng trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là giáo dục. AI không chỉ là một xu hướng công nghệ mà còn là một công cụ có khả năng thay đổi toàn diện cách chúng ta tiếp cận, tiếp thu và truyền đạt kiến thức. Tuy nhiên, trong môi trường học tập, một câu hỏi lớn đang được đặt ra: Liệu giáo viên có đang e ngại và thậm chí là bài trừ AI, hay xem đó là một “kẻ thù” đáng gờm của giáo dục truyền thống?
AI: Công cụ hỗ trợ học tập hữu ích
Những ai cho rằng AI chỉ là công cụ để gian lận đã bỏ qua một khía cạnh vô cùng quan trọng: AI là một trợ thủ đắc lực có thể nâng cao chất lượng học tập và giảng dạy. AI có khả năng cá nhân hóa việc học, phân tích trình độ và phong cách học tập của từng sinh viên để đưa ra một lộ trình học tập, bài tập và tài liệu phù hợp. Chẳng hạn, một sinh viên yếu ngữ pháp có thể được AI đề xuất các bài tập chuyên sâu về cấu trúc câu, trong khi một sinh viên cần nâng cao từ vựng lại nhận được các bài luyện từ vựng qua ngữ cảnh cụ thể.
Bên cạnh đó, AI còn thúc đẩy học tập tương tác và sáng tạo. Các chatbot AI đóng vai trò như những gia sư ảo, giúp sinh viên luyện tập kỹ năng ngôn ngữ, giải đáp thắc mắc 24/7 một cách cá nhân hoá. Hơn nữa, sinh viên có thể sử dụng AI để tạo ra các bài thuyết trình, dự án sáng tạo với hình ảnh và nội dung độc đáo, từ đó thúc đẩy tư duy đa chiều. Không chỉ vậy, AI còn giúp nâng cao hiệu quả giảng dạy cho giáo viên. Với khả năng tiết kiệm thời gian đáng kể trong việc chấm bài, đánh giá, và tạo ra các tài liệu học tập đa dạng, giáo viên có thể dành nhiều thời gian hơn để tương tác trực tiếp với sinh viên, truyền cảm hứng và giải quyết các vấn đề phức tạp.
Hai mặt của vấn đề: Lạm dụng AI và những hệ lụy
Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, việc lạm dụng AI đang trở thành một vấn đề đáng báo động trong giáo dục. Nhiều sinh viên sử dụng AI như một công cụ để hoàn thành bài tập, viết tiểu luận, thậm chí làm đồ án mà không cần tư duy hay nỗ lực cá nhân.
Thực trạng này không chỉ là cảm nhận chủ quan. Theo một khảo sát của BestColleges (Mỹ) năm 2023, 50% trong số những sinh viên biết sử dụng AI đã thừa nhận lạm dụng AI để gian lận trong học thuật. Một nghiên cứu khác từ Đại học Stanford cũng chỉ ra rằng việc phụ thuộc vào AI quá mức làm giảm đáng kể khả năng tư duy phản biện và giải quyết vấn đề ở sinh viên.
Nếu không được kiểm soát, việc lạm dụng AI sẽ dẫn đến những hệ lụy lâu dài và nghiêm trọng. Sinh viên dần giảm khả năng tư duy độc lập, trở nên lười biếng, mất đi khả năng phân tích, tổng hợp và đưa ra ý kiến của riêng mình. Họ quen với việc nhận câu trả lời sẵn có thay vì tự mình tìm tòi và suy luận. Điều này có thể tạo ra một thế hệ “suy dinh dưỡng” kiến thức, những sinh viên có bằng cấp nhưng lại thiếu kiến thức nền tảng và kỹ năng thực tế cần thiết cho công việc và cuộc sống. Hơn nữa, việc sao chép nội dung từ AI mà không trích dẫn hoặc chỉnh sửa là một hình thức gian lận học thuật nghiêm trọng, làm suy giảm uy tín và sự công bằng trong môi trường học thuật.
Giải pháp hay sự bài trừ?
Trước những thách thức này, nhiều giáo viên có thái độ thận trọng, thậm chí là bài trừ AI. Họ lo ngại việc không thể đánh giá đúng năng lực thật sự của sinh viên và cảm thấy mất niềm tin vào kết quả học tập. Tuy nhiên, việc cấm đoán tuyệt đối không phải là giải pháp. Thực tế, AI là một phần của thế giới hiện đại, chúng được tạo ra để hỗ trợ con người trong cuộc sống. Việc bài trừ AI chẳng khác nào chối bỏ sự thật tất yếu.
Thay vì đối đầu, chúng ta cần tìm cách đồng hành cùng AI. Trước tiên, các cơ sở giáo dục cần thay đổi phương pháp đánh giá, thiết kế các bài tập không chỉ kiểm tra kiến thức mà còn đòi hỏi tư duy phản biện, trình bày quan điểm cá nhân, hoặc kết hợp với kiến thức thực tế. Ngoài ra, phương pháp đánh giá nên tập trung vào khả năng nắm bắt và thấu hiểu vấn đề (thông qua vấn đáp và phản biện độc lập) chứ không phải sản phẩm cuối cùng (bài làm trên giấy).
Hơn nữa, việc hướng dẫn sử dụng AI một cách có đạo đức là vô cùng quan trọng. Giáo viên cần dạy sinh viên cách xem AI như một công cụ hỗ trợ, ví dụ như để kiểm tra ngữ pháp, tìm kiếm ý tưởng ban đầu, hay tổng hợp thông tin, thay vì sao chép toàn bộ nội dung. Cuối cùng, việc tích hợp AI vào chương trình giảng dạy là một bước đi chiến lược. Giảng viên có thể tạo ra các dự án yêu cầu sinh viên sử dụng AI để sáng tạo, nhưng phải trình bày rõ quy trình họ đã sử dụng công cụ đó như thế nào. Điều này vừa khuyến khích sự sáng tạo, vừa đảm bảo tính trung thực và minh bạch.
AI không phải là “kẻ thù” của giáo dục. Việc bài trừ AI chỉ là một phản ứng tiêu cực và sẽ kìm hãm sự phát triển của cả người học và người dạy. Thay vì cấm đoán, chúng ta nên học cách “sống chung” với AI, sử dụng nó một cách thông minh, có đạo đức để nâng cao chất lượng học tập và giảng dạy. Thay đổi là điều hiển nhiên luôn xảy ra ở mọi lĩnh vực chứ không chỉ riêng ngành giáo dục. AI cũng chính là một cột mốc cho sự thay đổi, đặc biệt là trong phương pháp sư phạm.

GV TBM BPD